Więcej pieniędzy za opiekę? To możliwe!
Świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 1477 zł zamiast 520 zł zasiłku dla opiekuna matki lub ojca z niepełnosprawnością? To możliwe. Droga prowadzi przez sądy, wymaga uporu, cierpliwości i nie gwarantuje sukcesu, ale niektórym się udało. Podpowiadamy, jak to zrobić.
Jaka jest różnica między matką zajmującą się w domu niepełnosprawnym dzieckiem, a córką rezygnującą z pracy, by pielęgnować matkę z niepełnosprawnością? Obecnie: 957 złotych. Tyle wynosi różnica między świadczeniem pielęgnacyjnym dla opiekunów osób, których niepełnosprawność powstała do 18. lub w przypadku uczniów 25. roku życia (1477 zł), a specjalnym zasiłkiem opiekuńczym lub zasiłkiem dla opiekuna – dla opiekujących się osobami ze znacznym stopniem niepełnosprawności – dziećmi, małżonkami, rodzicami – która wystąpiła po uzyskaniu przez nich pełnoletniości (520 zł; od listopada 2018 r. będzie to 620 zł).
W opinii opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością to rażąca niesprawiedliwość. Przecież tak samo jak osoby na świadczeniu pielęgnacyjnym muszą zrezygnować z pracy, by zajmować się całą dobę swoimi podopiecznymi. Niejednokrotnie tak samo dźwigają, karmią, myją i zajmują się ich czynnościami higienicznymi.
Dlaczego więc otrzymują od państwa niemal trzykrotnie mniejsze świadczenie, a wsparcie – w przeciwieństwie do świadczenia pielęgnacyjnego – jest dodatkowo uwarunkowane kryterium dochodowym? Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje bowiem tylko wtedy, gdy łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 764 zł. Przy świadczeniu pielęgnacyjnym kryterium dochodowego nie ma.
Wyrok bez ciągu dalszego
21 października 2014 roku zastrzeżenia opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością – na wniosek grupy posłów – w sprawie K 38/13 podzielił Trybunał Konstytucyjny (TK). Orzekł, że zawarte w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych różnicowanie wysokości pomocy dla opiekunów ze względu na wiek, w którym ich podopieczny stał się niepełnosprawny, jest niezgodne z zasadą równości obywateli wobec prawa, zapisaną w art. 32 ust. 1 konstytucji.
Zgodnie z wyrokiem władze powinny niezwłocznie podjąć działania zmierzające do zmiany przepisów tak, by przywrócić równe traktowanie opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością. Do dziś jednak kolejne rządy tego nie zrobiły. Efekt jest taki, że opiekunowie dorosłych, występujący o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego do wójta, burmistrza lub prezydenta, otrzymują decyzje odmowne. Większość z tych osób rezygnuje z odwołania do organu drugiej instancji, jaką jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze.
Wydaje się, że jest to kwestia niewiedzy lub braku wiary w skuteczność odwołania, a czasami świadomej rezygnacji opiekuna, który wiele czasu poświęca opiece nad niepełnosprawnym członkiem rodziny i nie ma już siły na dochodzenie swoich praw na drodze sądowej – wskazuje współpracujący z Centrum Integracja warszawski adwokat Grzegorz Jaroszczyk.
Jednak wbrew pozorom opiekunowie dorosłych osób z niepełnosprawnością wcale nie są bezradni. Mogą walczyć dalej o świadczenie pielęgnacyjne – bez względu na to, czy otrzymują zasiłek, czy nie dostają żadnego świadczenia. Szansę na powodzenie daje im m.in. właśnie wspomniany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2014 r. Droga do uzyskania świadczenia prowadzi przez sądy, wymaga przestrzegania procedur i terminów na odwołania i nie gwarantuje sukcesu. Są jednak tacy, którym się udało. Pokażemy jak tego dokonali, krok po kroku.
Krok 1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta
Pani J. Ł. wystąpiła z wnioskiem do burmistrza miasta i gminy o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z koniecznością rezygnacji z pracy z powodu opieki nad dorosłą matką, której niepełnosprawność pojawiła się w 42. roku życia.
Decyzja burmistrza z 24 lutego 2017 r. była odmowna. W uzasadnieniu burmistrz wskazał, że zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli opiekun ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna. Tymczasem pani J. Ł. w styczniu 2016 r. nabyła prawo do zasiłku dla opiekuna do końca stycznia 2018 r.
Jednocześnie burmistrz wskazał, że argumenty pani J. Ł. dotyczące ewentualnych skutków orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014 r. – na które powołała się nasza bohaterka – są bezprzedmiotowe.
- To jedno z przykładowych uzasadnień, czasami wskazuje się, iż przyczyną odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego jest fakt, że członek rodziny stał się niepełnosprawny w wieku 30, 40 lat lub później – wskazuje Grzegorz Jaroszczyk.
